Τον τελευταίο καιρό και κατά την διάρκεια της κρίσης έχει αναπτυχθεί από πλευράς μεγάλης μερίδας των θεωρητικών και των απολογητών του νεοφιλευθερισμού ένας δικαιολογητικός λόγος, που προσπαθεί να εμπεδώσει την θέση ότι η κρίση δεν οφείλεται στο σύστημα καθαυτό αλλά σε μη ορθολογικές παρεμβάσεις στην δομή και την λειτουργία του από εξωγενείς παράγοντες και ιδιαίτερα από την πλευρά της πολιτικής εξουσίας. Είναι γνωστές οι αιτιάσεις για τον ρόλο των κυβερνήσεων Bush και των ημικρατικών στεγαστικών τραπεζών. Με άλλα λόγια θεωρούν ότι ένα απόλυτα ορθολογικό σύστημα όπως αυτό της αγοράς δέχθηκε δομική παρέμβαση που στρέβλωσε την εσωτερική λογική του και οδήγησε την οικονομία στην κρίση.
Η ερμηνεία αυτή δεν αναφέρεται παρά στην λογική των κλειστών συστημάτων και της ολιστικής λεγόμενης σκέψης. Στα ίδια σφάλματα είχαν περιπέσει και οι θεωρητικοί του εφαρμοσμένου Μαρξισμού,ενός μαρξισμού στενού αφυδατωμένου και εργαλειακού. Θεωρούν δηλαδή ότι όταν η πραγματικότητα δεν ανταποκρίνεται στο θεωρητικό μοντέλο τότε τόσο χειρότερα για την πραγματικότητα.
Ο φιλελευθερισμός και ο μαρξισμός ανήκουν στην μεγάλη παράδοση του ευρωπαικού Διαφωτισμού και θεμελιώνονται στις αρχές του ορθολογισμού όπως αυτός διαμορφώθηκε στην Δυτική παράδοση.
Ηταν και είναι ευρύτατα συστήματα ανάλυσης και εφαρμογής και δεν άπτονται μόνο της οικονομίας αλλά και των περισσοτέρων εκφάνσεων της ανθρώπινης ζωής. Στον μεν φιλελευθερισμό η ορθολογική λειτουργία του συστήματος βασίζεται στον μηχανισμό της αγοράς βάσει του νόμου της προσφοράς και της ζήτησης και την αυτόματη εξισορρόπηση του συστήματος, στον δε μαρξισμό με τη μορφή τόσο της σοσιαλδημοκρατίας,όσο και του πρώην υπαρκτού σοσιαλισμού αποθεώνεται περισσότερο η λογική μέσω του κεντρικού σχεδιασμού της οικονομίας και των παρεμβάσεων που κάνουν υποτίθεται το σύστημα πιο παραγωγικό και κοινωνικά δίκαιο.
Και στις δύο περιπτώσεις λοιπόν μιλάνε για ορθολογικά συστήματα, για μοντέλα που μπορούν να λειτουργήσουν και να αποδώσουν και τα οποία νομοτελειακά οδηγούν στην πρόοδο.
Γιατί λοιπόν ένα ορθολογικά δομημένο σύστημα φθάνει στην κρίση , παύει να λειτουργεί και καταρρέει; Η απάντηση βρίσκεται στην βάση της δομής των συστημάτων αυτών όπως διαμορφώθηκαν στο πεδίο της εφαρμογής τους καθώς και στις προυποθέσεις της ίδιας της δημιουργίας τους.
Βασική προυπόθεση για να δομήσει κανείς ένα σύστημα αγοράς είναι η ορθολογική συμπεριφορά των ανθρώπων η οποία προσδιορίζεται από την επιδίωξη του προσωπικού συμφέροντος ,με τον ελεύθερο ανταγωνισμό και την μεγιστοποίηση του κέρδους. Αντίστοιχα στα μαρξιστικά συστήματα η εργασία για την αύξηση της παραγωγικότητας και της παραγωγής είναι ο ορθολογικός παράγοντας που κινεί το σύστημα προς τα εμπρός. Ετσι υποτάσσεται ο ανθρώπινος παράγοντας στην πραγματοποίηση ενός σκοπού που είναι ο σκοπός του συστήματος και δεν είναι άλλος από την αναπαραγωγή της εσωτερικής λογικής του. Η πολυπλοκότητα των ανθρώπινων συμπεριφορών εγκλωβίζεται μέσα σε ντετερμινιστικά συστήματα που κάθε έξωθεν παρέμβαση μπορεί να είναι καταστρεπτική. Βέβαια οι ανθρώπινες συμπεριφορές κάθε άλλο παρά ορθολογικές μπορεί να είναι. Τι γίνεται για παράδειγμα αν σε συνθήκες ελεύθερης αγοράς και ανταγωνισμού κάποιοι πάψουν να επιδιώκουν το στενό ατομικό συμφέρον , πάψουν να καταναλώνουν και να ανταγωνίζονται και αποσυρθούν όπως οι Χίππηδες την δεκαετία του 196ο. Η αντίστοιχα αν αρνηθούν την εντατικοποίηση της εργασίας και παύσει ο Σταχάνωφ να είναι πρότυπο. Τα συστήματα αυτά τους θέλουν όλους στρατευμένους στον κοινωνικό στόχο που πραγματώνεται με βάση την εσωτερική λογική τους. Και όταν λέω όλους εννοώ και αυτούς που το σύστημα πετάει έξω, όπως τους ανέργους στον καπιταλισμό ή τους εχθρούς του καθεστώτος στον υπαρκτό σοσιαλισμό. Τους θέλει να βρίσκονται εκεί ως απειλή για τους εντός του συστήματος στην μια περίπτωση και ως αιτία συσπείρωσης της κοινωνίας στην άλλη περίπτωση. Η ορθολογική οργάνωση των συστημάτων αυτών προσκρούει στην ανορθολογική συμπεριφορά των υποκειμένων και την δυσκολία ομογενοποίησης και άρσης των αντιθέσεων στην δυσκολία στράτευσης σε ένα κοινωνικό στόχο, όπως για παράδειγμα η ευημερία με τον τρόπο που την αντιλαμβάνεται το κάθε σύστημα.
Ετσι προκύπτουν λανθασμένες εκτιμήσεις διότι ανάγωνται τα πάντα σε ένα θεωρητικό μοντέλο και εξαιτίας αυτού εγκλωβίζεται η σκέψη σε αδιέξοδα.
Η επίκληση συνεπώς του ορθολογισμού του συστήματος τόσο από τους νεοφιλελεύθερους όσο και από τους αποστεωμένους μαρξιστές δεν καθαγιάζει το σύστημα ούτε λύνει τα προβλήματα, διότι πρόκειται περί ενός μεταφυσικού ενδοσυστημικού ορθολογισμού που περιορίζει και φτωχαίνει την ανθρώπινη φύση.
Κανένα σύστημα δεν λειτουργεί εν κενώ και η συνολική στράτευση σε ένα κοινωνικό στόχο δεν είναι πάντα και συνεχώς εφικτή μέσω της προπαγάνδας της βίας της καταστολής ή της κατανάλωσης .
Τελειώνοντας θέλω να προσθέσω κάτι για τα κοινωνικά κινήματα που θα αναπτυχθούν στην περίοδο της κρίσης. Οι διεκδικήσεις δεν θα πρέπει να έχουν ως στόχο την ένταξη στο σύστημα με καλύτερους όρους αλλά την αμφισβήτηση του ίδιου του συστήματος. Ισως θα έπρεπε να επιστρέψουμε στις θεωρίες της ελεύθερης βούλησης , της αυτοθέσμισης των ατομικοτήτων και των συλλογικοτήτων και την διαμόφωση νέων υπαρξιακών εδαφών με όρους ελευθερίας . Να μην υπηρετούμε πλέον την εσωτερική λογική οποιουδήποτε συστήματος ούτε να διεκδικούμε την ένταξη σε αυτό αλλά να ανατρέπουμε αυτή την λογική. Η ανατροπή της εσωτερικής λογικής του συστήματος είναι ο θάνατός του και η λογική αυτή είναι στο χέρι μας να ανατραπεί.
Το σεξ ανά τους αιώνες
Πριν από 1 εβδομάδα