ΓΙΑ ΤΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΒΙΑΣ ΤΟΥ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΥ ΚΑΙΡΟΥ

Τον τελευταίο καιρό οι πάντες διαρρηγνύουν τα ιμάτια τους για το κύμα βίας που έχει κατακλύσει την χώρα μας. Μεγαλοδημοσιογράφοι , πολιτικοί και κανάλια διαγκωνίζονται υπερθεματίζοντας για το κακό που προκαλείται στην εικόνα της χώρας και την ανικανότητα της αστυνομίας να αντιμετωπίσει το φαινόμενο. Ο διάλογος εξαντλείται στα οργανωτικά προβλήματα και την κομματοκρατία στο αστυνομικό σώμα ,την έλλειψη εκπαίδευσης των αστυνομικών και άλλα λειτουργικά προβλήματα , τα οποία αν είχαν λυθεί οι μηχανισμοί καταστολής θα ήταν αποτελεσματικοί και όλοι θα κοιμόντουσαν ήσυχοι.
Αυτό που ηθελημένα κάνουν είναι να προσπαθούν να αναγάγουν ένα κοινωνικό φαινόμενο όπως αυτό της βίας σε ζήτημα καταστολής. Λένε περίπου τα εξής: Πρόκειται για αναίτια βία, για μια βία που δεν έχει νόημα, ή πραγματικό έρεισμα, όπου κανένας λόγος πολιτικός ή άλλος δεν αρθρώνεται . Δηλαδή μια τυφλή βία που στόχο έχει να καταστρέψει και να τρομοκρατήσει και για να αντιμετωπισθεί θα πρέπει να αντιδράσουν οι κατασταλτικοί μηχανισμοί του κράτους. Στην χορεία όλων αυτών εκτός από τα καθεστωτικά κόμματα κάθε απόχρωσης και τάσης συμμετέχουν και κόμματα της καθεστωτικής αριστεράς.
Κανένας λοιπόν δεν αναλύει ούτε προβληματίζεται και όλοι θα ήσαν ευτυχείς αν ο κρατικός μηχανισμός ανταποκρινόταν με αποτελεσματικότητα. Η αντιμετώπιση αυτή και η αδυναμία εμβάθυνσης στο φαινόμενο έχει δύο αιτίες. Η πρώτη είναι το γεγονός ότι η απόσταση που έχει ο τρόπος ζωής όλων αυτών, αλλά και ο τρόπος σκέψης τους κάνει αδύνατη την επικοινωνία με περιθωριοποιημένα τμήματα της κοινωνίας και κοινωνικά αποκλεισμένους. Σπεύδω να προλάβω ενστάσεις. Κοινωνικά αποκλεισμένος και περιθωριοποιημένος δεν είναι μόνο ο οικονομικά περιθωριοποιημένος, αλλά και εκείνος που δεν μπορεί να ενταχθεί στην κοινωνία μέσω ενός μηχανισμού ένταξης και ενσωμάτωσης όπως η εργασία, κλπ. Τα υποκείμενα της βίας στην περίπτωση μας, κατά μεγάλη πλειοψηφία ανήκουν σε αυτή την κατηγορία.
Η δεύτερη αιτία είναι ότι η λέξη βία και οι συμβολισμοί της εχουν εξορισθεί από το κοινωνικά αποδεκτό λεξιλόγιο, έχουν σταλεί στο πύρ το εξώτερο ,έχουν δαιμονοποιηθεί ενώ είναι σύμφυτοι με την ανθρώπινη ύπαρξη. Αυτονόητα πράγματα που εκτενώς έχουν αναλυθεί παλαιότερα . Ο εξοβελισμός της βίας και η δημιουργία αποστειρωμένων κοινωνιών, όπου βασιλεύει η εσωτερικευμένη κανονικότητα και τάξη και όπου τίποτα μη προβέψιμο δεν μπορεί να συμβεί, έχει ως αποτέλεσμα την έκπληξη και την αδυναμία κατανόησης του φαινομένου όταν αυτό σε πείσμα της θεσμοθετημένης κανονικότητας συμβαίνει.
Ετσι το να περιορίζει κανένας το ζήτημα της αντιμετώπισης της βίας αποκλειστικά και μόνο στην αποτελεσματικότητα της καταστολής είναι εντελώς κουτό. Η αντιμετώπιση της βίας γίνεται πρώτα και κύρια στο συμβολικό επίπεδο. Κατηγορούνται οι κουκουκουλοφόροι ή οι φοιτητές ή οποιοδήποτε άλλος, όταν σε ρητορικό μεν επίπεδο έχουμε εξοβελίσει την βία σε συμβολικό δε υπάρχει παντού. Δείτε για παράδειγμα τους όρους και τις συμβολικές αναπαραστάσεις που χρησιμοποιούνται στο λεξιλόγιο της αγοράς. Ανταγωνισμός , απώλειες, νίκη, συντριβή του αντιπάλου ανταγωνιστή, επέλαση του τάδε ή του δείνα επιχειρηματία κατάρρευση, εξόντωση κλπ. Οροι στρατιωτικοί που συνδέονται άμεσα με την βία σε ένα νομιμοποιημένο και θεσμοθετημένο πλαίσιο. Εκεί η βία και οι συμβολικές αναπαραστάσεις της δεν μας ξενίζουν. Η θεσμοθετημένη βία , η βία της αγοράς και το λεξιλόγιο της υπάρχει, όπως υπάρχει και η βία στην καθημερινότητα η οποία μεταφέρεται στις σχέσεις μεταξύ των ατόμων και των ομάδων . Ολοι εναντίον όλων με την διαφορά όμως ότι όλα συμβαίνουν εντός του συστήματος. Αυτά που προκαλούν και που ενοχλούν είναι οι βίαιες πράξεις που στρέφονται κατά της κανονικότητας ή κατά κατεστημένων κοινωνικών θεσμών και άλλων θεσμών του συστήματος. Για παράδειγμα η καταστροφή της ιδιοκτησίας ή η καταστροφή συμβόλων του κράτους ή η καταστροφή συμβόλων κύρους και εξουσίας , βιώνεται ως απειλή διότι στρέφεται ευθέως κατά του συστήματος συνολικά. Ετσι βλεπουμε το παράδοξο , του μικροαστού που ταλαιπωρείται καθημερινά από το σύστημα να νιώθει ανασφαλής γιατί κάηκε η πολυτελής BMW του εξουσιαστή του ή το πολυτελές κατάστημα στο Κολωνάκι από το οποίο ποτέ δεν θα ψωνίσει. Η σταθερότητα ενός συστήματος εξουσίας εξαρτάται από τον βαθμό εσωτερίκευσης των συμβόλων και νορμών του από τον εξουσιαζόμενο. Εδώ βρίσκεται και η απάντηση στην ερώτηση περί της αποτελεσματικότητας αυτού του είδους της βίας. Είναι καταδικασμένη να αποτύχει διότι δεν θίγει την συνολική δομή του συστήματος αλλά μεμονωμένα σύμβολα . Είναι επίσης πιθανό να παρεξηγηθεί να εκφυλισθεί και να θεωρηθούν οι πράξεις αυτές ως εκδίκηση ή στην περίπτωση των κατεστραμένων και λεηλατημένων καταστημάτων ως αίτημα συμμετοχής στην κατανάλωση.
Το ερώτημα που ανακύπτει μετά από όλα αυτά είναι το εξής :Πώς σε ένα σύστημα που σε ρητορικό επίπεδο αποδοκιμάζεται η βία παρόλο που ζούμε αρμονικά με τα σύμβολά της, ενσκήπτει μια εξωσυστημική βία που απειλεί αν όχι το σύστημα τουλάχιστον κάποιους θεσμούς του. Από που προέρχονται και ποιοί είναι εκείνοι που την ασκούν;H απάντηση είναι εξαιρετικά απλή και βρίσκεται στο γεγονός της αποσύνθεσης και διάλυσης του κοινωνικού ιστού και των δεσμών που συγκρατούν τα μέλη μιας κοινωνίας. Μεγάλες κοινωνικές ομάδες εξωθούνται με τον ένα ή άλλο τρόπο στο περιθώριο χωρίς ελπίδα να ξεφύγουν, πετιούνται δηλαδή εκτός συστήματος ή τους φράσσεται ο δρόμος της ένταξής τους στο σύστημα . Οι αποκλεισμένοι δημιουργούν ψευδοκοινωνίες ανταγωνιστικές προς το σύστημα, που βασίζονται σε διάφορα χαρακτηριστικά που τους είναι κοινά, όπως μπορεί για παράδειγμα να είναι η ανεργία , τα ναρκωτικά, η τυφλή υποστήριξη σε μια ποδοσφαιρική ομάδα ή ακόμα το γεγονός ότι όλοι αμείβονται με τον κατώτερο μισθό κλπ. Μέσα στις ψευδοκοινωνίες αυτές τα μέλη που τις συναπαρτίζουν ζούν και συμπεριφέρονται όπως μέσα και σε μια κανονική κοινωνία και έχουν τα σύμβολά τους, τους νόμους τους και το συλλογικό φαντασιακό που καθορίζει την ύπαρξή τους μέσα σ' αυτές. Είναι απολύτως φυσικό για κάποιον ο οποίος αποκλείεται να αναζητά κάπου αλλού έδαφος για να υπάρξει και το έδαφος αυτό διαμορφώνεται σ' αυτές τις ψευδοκοινωνίες . Οι παραδοσιακοί μηχανισμοί ένταξης στο σύστημα όπως είναι τα κόμματα η εκκλησία και οι υπόλοιποι θεσμοί έχουν καταρακωθεί εξευτελισθεί , γελοιοποιηθεί και θεωρούνται αναξιόπιστοι.Ετσι δεν υπάρχει μία ενιαία κοινωνία αλλά πολλές παράλληλες και ανταγωνιστικές κοινωνίες χωρίς επαφή και κοινά συμφέροντα όπου ο μόνος διάλογος που μπορούν να έχουν μεταξύ τους ειναι εκείνος της βίας.Το είδαμε στο Παρίσι στο Λος Αντζελες στην Αγγλία παλιότερα και στη Αθήνα σήμερα.
Να μην παριστάνουμε τους έπληκτους λοιπόν για όσα συμβαίνουν μπροστά στα μάτια μας σ' αυτήν την κοινωνία των αποκλεισμών, οι οποίοι μπορεί να μην είναι πάντοτε οικονομικοί.
Τελειώνοντας, μετά από όσα αναφέρθηκαν παραπάνω δεν θεωρώ ότι αυτού του είδους τα προβλήματα λύνονται με την αναδιοργάνωση της αστυνομίας και την ένταση της καταστολής, αλλά μόνο με την ένταξη και την ενσωμάτωση των αποκλεισμένων σε μια κοινότητα που θα διαπνέεται από ένα νέο κοινωνικό όραμα, όπου ο καθένας θα μπορεί να συμμετέχει ισότιμα.